Kiedy pisałam o najlepszych punktach widokowych Barcelony, wspomniałam tylko jednym zdaniem o Bunkers del Carmel. Ale miałam wrażenie, że to za mało, bo to miejsce zasługuje na osobną historię. Nie tylko ze względu na spektakularny widok na miasto, ale także na to, że kryje w sobie ludzkie losy i wspomnienia.
Zawsze fascynuje mnie, jak przestrzeń potrafi zmieniać swoje znaczenie. To, co dziś jest ulubionym miejscem turystów na zachód słońca, jeszcze kilkadziesiąt lat temu było osiedlem baraków, gdzie setki rodzin próbowały zbudować swój dom i codzienność. Zastanawiam się, co czuli, patrząc każdego dnia na Barcelonę z tej wysokości. Czy ta panorama dawała im nadzieję? Ułatwiała codzienną walkę o lepsze życie? Takie pytania zawsze sprawiają, że chcę przyglądać się miejscom bliżej.
Spis treści
Bunkers del Carmel
Mimo powszechnej nazwy, Bunkers del Carmel wcale nie są bunkrami. To pozostałości baterii przeciwlotniczej z czasów hiszpańskiej wojny domowej (1936–1939).
Powstała ona na szczycie Turó de la Rovira. Wzgórza w dzielnicy Carmel, które wznosi się na 262 m n.p.m. To strategiczne położenie dawało widok 360° na całą Barcelonę i pozwalało bronić miasta przed nalotami lotnictwa faszystowskiego.
Historia miasta baraków na Turó de la Rovira
Barcelona przez cały XX wiek rosła w zawrotnym tempie, ale miasto nie nadążało z budową mieszkań. Brak lokali sprawił, że tysiące ludzi, którzy przyjeżdżali tu w poszukiwaniu pracy i lepszego życia, musiało radzić sobie inaczej. W ten sposób narodziła się ogromna, nieformalna Barcelona – „miasto z baraków”.
W latach 50. zjawisko osiągnęło swój szczyt, bo istniało około 20 000 prowizorycznych domów, w których mieszkało blisko 100 000 osób, czyli aż 6% ówczesnej populacji Barcelony. Baraki ciągnęły się wzdłuż plaży (od dzisiejszej Vila Olímpica aż po Forum), na stokach Montjuïc i właśnie na wzgórzu Turó de la Rovira w dzielnicy Carmel.
Dlaczego Bunkers del Carmel stały się modne?
Jeszcze kilkanaście lat temu niewielu turystów o nich słyszało. Wszystko zmieniło się po premierze hiszpańskiego filmu „Tylko ciebie chcę” (2012) z Mario Casasem, kręconego m.in. w tym miejscu. Od tego momentu Bunkers zaczęły pojawiać się w przewodnikach alternatywnych, na kanałach YouTube i Instagramie. Takie mało popularne miejsce, które prędko stało się popularne.
Els Canons
Na szczycie wzgórza, gdzie wcześniej znajdowały się nieużywane już konstrukcje baterii przeciwlotniczej, zaczęło powstawać nowe osiedle. Miejsce szybko zyskało popularną nazwę „Els Canons” (Los Cañones), nawiązującą do wojennej przeszłości tego terenu.
Mieszkańcy, głównie przybysze z Andaluzji, zorganizowali osiedle w sposób niezwykle uporządkowany. Baraki ustawiono wzdłuż centralnej osi dawnej baterii, niczym przy głównej ulicy, a teren starano się zagospodarować pomimo trudnej, kamienistej topografii. Całość przypominała architekturę wiejskich osad południowej Hiszpanii. Popularne były bielone ściany, podwórka i wspólne przestrzenie, gdzie toczyło się życie codzienne.
Codzienność baraków
Jednym z największych problemów była woda. Przez długi czas jej brak utrudniał funkcjonowanie, aż w 1963 roku, po wybudowaniu na wzgórzu dużego zbiornika wodnego, ktoś sprytnie podłączył się do instalacji i stworzył prowizoryczną fontannę, z której mogli korzystać mieszkańcy.
Życie w Els Canons było trudne, ale silna wspólnota sąsiedzka sprawiała, że osiedle miało swoją tożsamość. W 1972 roku powstało Stowarzyszenie Mieszkańców Carmel, które zaczęło walczyć o lepsze warunki życia. Dzięki ich staraniom w latach 70. pojawiły się pierwsze podstawowe usługi: kontenery na śmieci, toalety publiczne, woda bieżąca, a także szkoła dla dorosłych. Mimo że Els Canons miało być prowizoryczne, osiedle przetrwało aż pół wieku. Dopiero w latach 90., gdy Barcelona przygotowywała się do igrzysk olimpijskich, władze miasta zaczęły przesiedlać rodziny do mieszkań o lepszym standardzie. Baraki zniknęły.
Obecnie na terenie Bunkers del Carmel działa oddział muzeum miejskiego MUHBA (Museu d’Història de Barcelona), gdzie można dowiedzieć się więcej o wojennej i powojennej historii tego miejsca. Ale większość odwiedzających przychodzi tu po coś innego, czyli po ten niesamowity widok. Stąd widać całą Barcelonę: od Sagrady Familii i Parku Güell, po Morze Śródziemne i góry Collserola.
Interesuje cię Barcelona? Zobacz również:
